Als de tekst over een gebeurtenis gaat, dan geeft het daarin verwerkte jaartal aan wanneer de gebeurtenis heeft plaats gevonden. Het jaartal vindt je door de letters die een Romeins cijfer voorstellen op te tellen. Vaak zijn deze als grotere kapitalen weergegeven, soms zijn ze voorzien van een kleur of gouden laagje.
In Nederland heeft Maastricht de meeste chronogrammen.
Maar liefst vijftig.
Het opschrift luidt Munificentia (vrijgevigheid) en is gewijd aan Lodewijk de zestiende. Die vrijgevigheid demonstreerde hij onder meer in 1787. Hij gaf toen aan meer dan duizend Nederlandse Patriotten een soort bijstand, nadat zij waren gevlucht voor de invallende Pruisen. De Patriotten kregen onderdak in een grote kazerne. De welgestelden onder hen huurden huizen in het centrum van Saint-Omer.
Met de toelage hoopte de koning dat deze Nederlanders hun handelsgeest en hun kennis en kunde van van waterbouw, polderonderhoud en visserij, ten gunste van het pas kort veroverde noordelijk Frankrijk zouden aanwenden. Maar dat gebeurde niet. De gevluchte Nederlanders vochten elkaar over de verdeling van het geld de tent uit en een deel van hen ging in 1792 weer terug met de Franse troepen van Napoleon. Soms zelfs als bevelhebber, zoals generaal Daendels. In vreemde krijgsdienst dus. Minder dan 100 jaar geleden werd daarvoor je Nederlandse paspoort ingetrokken. Zo niet voor Daendels en andere 'overlopers'. Zij verwierven belangrijke functies in het Nederlandse bestuur na de val van Napoleon. Het kan verkeren.
Overigens oogstte Lodewijk de zestiende weinig waardering met zijn vrijgevigheid. In 1787 ondertekende hij nog wel het Edict van Versailles, dat meer godsdienstvrijheid bood en een stap voorwaarts betekende naar een declaratie voor de rechten van de mens. Maar een jaar later brak de revolutie uit en was het gedaan met hem. Als enige Franse koning vond hij de dood onder de guillotine in januari 1793.
Meer lezen?
Over de Nederlandse patriotten: Bataven! van Joost Rosendaal ISBN 90 77503 06 4;
over de verloren slag bij Noordpeene/Cassel: Lodewijk XIV en de lage landen, van Etienne Rooms, ISBN978-90-5826-491-6;
over Romeinse cijfers (tevens de titel) van het boekje, door Ko van Harn, Uitgeverij De Buitenkant 2005.
En, bezoek op weg naar zuidelijker oorden, als korte tussenstop, het kleine museumpje in het Franse dorp waar tot op heden het Westvlaams wordt onderwezen. Het Maison de la Bataille de la Peene (Huis van de Slag aan de Peene), 200 rue de la Mairie - 59670 Noordpeene. Vlakbij het mooie Cassel. Men spreekt er onze taal.
|