De vormgeving van die opschriften was van een hoog niveau. Dat was te danken aan de kunstenaars die voor de fabriek werkten. Bij het maken van hun ontwerpen gingen zij tot op de bodem van hun creatieve vermogen. Die toepassing van tegelbeletteringen had ook een duurzame reden. In een zeeklimaat, zoals in het Nauw van Calais, is het onderhoud heel eenvoudig: alleen afspoelen.
Ik heb in Pas de Calais de laatste 10 jaar een aantal van die gezichtsbepalende opschriften gevonden en gefotografeerd.
Nooit heb ik geweten dat deze techniek ook in Nederland werd toegepast. Maar, beter laat dan nooit, ik ontdek steeds meer in tegels uitgevoerde opschriften in en rond Den Haag.
+ART NOUVEAU+
Zo trof ik op de portiersloge van de gasfabriek aan het Trekvlietplein een belettering aan, die geïnspireerd is door de Art Nouveau. Deze belettering draagt als signatuur de naam 'Rozenburg'. En dat ligt voor de hand. Want de architect die dit mooi gedetailleerde gebouw in 1905 heeft ontworpen, wenste natuurlijk ook een geavanceerde belettering. En waar kon je toen beter terecht dan bij de firma Rozenburg, waar veel kunstenaars aan verbonden waren. Kunstenaars die zich toen uitleefden in allerlei voorwerpen uitgevoerd in aardewerk die nu als collector’s items hoge prijzen opbrengen. De opschriften aan gevels vormen voor mij een tot nu toe onbekend product van die bekende aardewerkfabriek.
+GEEN TRADITIE+
Het is een mooie belettering, ook al is het ontwerp niet volgens de traditie van de letter-vormgeving gemaakt. Waarschijnlijk gemaakt door een kunstenaar die het vak van tegelvormgeving en glazuur tot in de puntjes beheerste. Maar zeker geen letterspecialist. Buiten de drukkerijen bestond er in die tijd in Nederland ook geen lettertraditie. Anders dan in bijvoorbeeld Engeland, waar veel letterspecialisten werkten.
Het maken van beletteringen was een redelijk nieuw vak. Alles was toegestaan. En dat kun je aan deze belettering zien: deze is uitgevoerd in een fantasieletter en is nogal krap gespatieerd. De letters staan erg dicht op elkaar, waardoor de leesbaarheid op afstand pover is. Maar de kleurstelling, het contrast van het opschrift, is erg smaakvol en passend bij de kleur van de baksteen en de architectuur. Tegenover de portiersloge, op het hoofdgebouw van de voormalige gasfabriek, is een mooie voorstelling te zien van de gasproductie. Het verhitten van kolen tot 1000 graden waardoor gas vrijkomt. Het restproduct werd als 'cokes' verkocht voor de kachels van Den Haag. Het is een voorstelling waarin de Rozenburg kunstenaar zich creatief behoorlijk heeft uitgeleefd. Een mooi stukje Haagse geschiedenis is hiermee bewaard gebleven. Ben benieuwd welke kunstenaar deze voorstelling heeft gemaakt. Wordt vervolgd…